Evrim Deniz
DİYARBAKIR – 1994 Van Çatak doğumlu olan Havin Kiye, 2016 yılında Artuklu Üniversitesi Kürt Lisanı ve Edebiyatı kısmımdan mezun oldu. 2022 yılında ise birebir üniversitenin Türkiye’de Yaşayan Lisanlar Enstitüsü’nde yüksek lisansını tamamladı. 14 Mayıs’ta yapılacak seçimde Yeşil Sol Parti’den Van milletvekili adayı oldu.
Genç Kürt bayanı kimliği ile toplumun bütün kesitlerinin sıkıntılarına sözcü olmayı hedeflediğini belirten Kiye, milletvekili seçilmesi durumunda Kürtçenin resmi lisan olarak anayasal garanti altına alınması için gayret edeceğini söyledi. Kiye’nin sorularımıza cevapları şöyle oldu:
‘SORUNLARA SÖZCÜ OLMAK İÇİN ADAY OLDUM’
Neden milletvekili adayı oldunuz?
Kürt siyasi geleneğinde siyasete dahil olmanın, siyasi sorumluluk almanın ve milletvekili adayı olmanın birincil motivasyonu, Cumhuriyet’in gasp ettiği Kürtlerin temel haklarını geri almakla ilintilidir. Lakin yaşadığımız böylesi bir süreçte, yirmi yılı aşkın bir müddettir toplumun bütün farklı kısımlarını baskı altına alan bir iktidardan kurtulmak gerektiği fikri herkes üzere bende de hasıl oldu. Genç Kürt bayanı kimliğimle, özelde Kürt bayanlarının ve toplumun bütün bölümlerinin sıkıntılarına sözcü olmak ismine, bu tarihi süreçte böylesi bir sorumluluk ve inisiyatif almam gerektiği kaçınılmaz bir duruma dönüştü.
Peki neden Yeşil Sol Parti?
Bütün partilerin kendilerine has programları mevcuttur. Bu bağlamda, milletvekili adayı olduğum Yeşil Sol Parti’nin politik açıdan durduğu yer, temsil ettiği toplumun renkliliği, Kürt meselesine dair çözümcül yaklaşımları, bayanlara yönelik siyasetleri ve bayana şiddete karşı geliştirdiği telaffuzları prestiji ile kendimi en âlâ biçimde söz edebileceğim ve tıpkı vakitte karşılık bulacağım bir parti olduğu için.
‘KÜRT SORUNU CAN YAKMAYA DEVAM EDİYOR’
İktidar da muhalefet de 14 Mayıs 2023 seçimine farklı bir değer atfediyor. Sizce bu seçimi kritik kılan ne?
Elbette 14 Mayıs’ta yapılacak olan seçim öbür bütün seçimlerden daha farklı ve kritik. Bunun hem tarihi hem de aktüel sebepleri var. Tarihi olarak, Cumhuriyet ikinci yüzyılına giriyor ve geçen bu yüzyıllık süreçte Kürtler bütün temel hak ve özgürlüklerinden yoksun bırakıldı. Bir asırdır Kürtler var olma çabası veriyor ve bu çaba birikimi ikinci yüzyılda daha somut kazanımlara dönüşecektir. Yeni sebeplerine değinecek olursak, tekrar Kürt sorunu ile ilgili iktidarın uyguladığı güvenlikçi siyasetlerin Türkiye’de direkt yahut dolaylı olarak ekonomik ve toplumsal kriz yarattığını söyleyebiliriz. Türkiye’de Kürt sorunu en can yakıcı problemlerden biri olmaya devam ediyor. Siyaseten Diyarbakır’da sıkılan Kürtlerin boğazı, artık batıdaki insanları da ekonomik, özgürlük, hak ve hukuk alanlarında nefessiz bırakıyor.
Size nazaran Türkiye’nin en büyük sıkıntıları nelerdir?
Türkiye’de bütün sıkıntılar vakitle büyük meselelere dönüştü. Lakin üstte da belirttiğim üzere, Türkiye’de tarihî köklere sahip problemler var, Kürt sorunu, Alevi sorunu ve bütün etnik ve inançsal kimliklerin temsiliyet sorunu üzere. Öte yandan siyaset telaffuzunun kutuplaştırdığı toplumda baş gösteren bayanların, çocukların, LGBTİ+’ların meseleleri; nefret ve şiddet sorunu ve alışılmış ki halihazırda herkesin en çok etkilendiği ekonomik krizin getirdiği yoksulluk ve geçim üzere birçok sorunu sıralayabiliriz.
Nasıl bir Türkiye hayal ediyorsunuz? Milletvekili olduğunuz takdirde birinci olarak hangi çalışmaları hayata geçireceksiniz? Kürdoloji mezunu olarak kültür sanat ve lisan alanında neler yapmayı planlıyorsunuz?
Elbette Türkiye’deki bütün farklı kimliklerin var olabildiği ve temsil edilebildiği, insanların ekonomik meselelerle boğuşmadığı, herkesin ve her bölümün huzur içinde yaşayabildiği bir Türkiye’yi herkes üzere ben de hayal ediyorum. Kürt Lisanı ve Edebiyatı lisans ve Kürt Lisanı ve Kültürü yüksek lisans ihtisaslarımın bana katmış olduğu bir backround var ve Kürtçenin ve Kürt kültürünün siyaseten temsiline ehemmiyet veriyorum. Bu bağlamda, önümüzdeki seçimde milletvekili olarak seçilmem durumda Kürtçenin resmi lisan olarak anayasal teminat altına alınması, anadilde eğitim hakkı, vergi ödemelerine karşın devlet ve kamu kaynaklarından adil bir biçimde yararlanamayan Kürt sanatkarların bu kaynaklardan yararlanmasını sağlamak üzere birçok temel gayem ve maksadım var.