Hak-İş Genel Başkanı Mahmut Arslan, asgari fiyatın çalışma hayatında yaygın fiyata dönüştüğüne dikkati çekerek, “Belirlediğimiz yalnızca minimum fiyat değil. Aslında işçilerin yüzden 40’ının geçim fiyatını belirliyoruz. Bu bir minimum fiyat olmaktan çıkmış durumda” dedi. Arslan, EYT ile ilgili de, “8 Eylül 1999 öncesi işe girenler, emeklilik haklarını kazanmalı. O hak onlara verilmeli. Burada yeni bir yaş hududunun yeni sıkıntılar doğuracağını düşünüyorum. Bence bütünüyle 8 Eylül 1999’dan evvelki haklara geri dönülmelidir” görüşünü lisana getirdi.
Arslan, AA muhabirine yaptığı açıklamada, HAK-İŞ olarak geride kalan üç yılda TÜRK-İŞ’in daveti üzerine minimum fiyat sürecine dahil olduklarını anımsatarak, TÜRK-İŞ’ten bu yıl bu türlü bir davet almadıklarını belirtti. Taban Fiyat Tespit Komitesi’nin yapısını, kapsayıcı ve iştirakçi bulmadıklarını vurgulayan Arslan, kurulun hem yapı hem de kriterleri bakımından değişmesi gerektiğini söyledi.
“Bu kurulun yapısında, nitekim sağlıklı bir taban fiyatın çıkmayacağı belli” diyen Arslan, şöyle konuştu:
“Avrupa Birliği ülkelerinin ortalamasına baktığımız vakit toplam çalışanlar içerisinde taban ücretlilerin oranının en yüksek olduğu ülke yüzde 15 ile Slovenya. En düşük olduğu ülke ise yüzde 0,6 ile İspanya. Avrupa Birliği ülkelerinde tüm çalışanlar içerisinde taban ücretlilerin ortalaması yüzde 5-6 seviyesinde. Sayın Çalışma Bakanı’nın açıklamalarını temel kabul edersek Türkiye’de bu yüzde 38. Belirlediğimiz yalnızca minimum fiyat değil. Aslında işçilerin yüzden 40’ının geçim fiyatını belirliyoruz. Bu bir taban fiyat olmaktan çıkmış durumda. Bunun sebepleri tartışılabilir. Minimum fiyatı belirledikçe, taban fiyatın üzerindeki fiyatların de birebir oranda yükselmesi gerekiyor. Lakin bu da toplu mukavele nizamında mümkün. Toplu kontrat tertibi yoksa ve personellerin fiyatı, taban fiyatın bir ölçü üzerindeyse bunların fiyatlarını kim belirleyecek? Bu patronların inisiyatifine bırakılabilir mi? Onların insafına bırakıldığında keyfi bir uygulamayı beraberinde getirecek.”
“Özel bölümde minimum fiyatı artırarak kayıt dışını önleyecek, taban fiyatı artırarak işten çıkartmaları önleyecek bir modele muhtaçlığımız var”
Arslan, çalışanların yüksek enflasyon ve hayat pahalılığı karşısında dayanacak gücünün kalmadığını tabir ederek, şöyle devam etti:
“Özel bölümde minimum fiyatı artırarak kayıt dışını önleyecek, taban fiyatı artırarak işten çıkarmaları önleyecek bir modele gereksinimimiz var. Kimi patronlar minimum fiyat artınca çalışanları azaltmak için pusuda bekliyor. Kimileri kayıt dışına kayma yaklaşımında. Bu çok tehlikeli bir durum. Bunun için sendikalı patronlara bir kısım teşvikler verilebilir, bir formda özel kesimin personel çıkartmaması için bir önlem almalı. Yalnızca taban fiyatı sayı olarak belirlenip, bunun faturasının daha sonra çalışanlara yıkıldığı bir minimum fiyat bizim kabul edeceğimiz bir minimum fiyat değil. Patronların emekçi çıkartmayacağı, kayıt dışına gitmeyeceği, minimum fiyatın üzerinde fiyat alanların da fiyatlarının makul oranda yükseltileceği bir modele gereksinimimiz var. Personel ve patronların beklentileri farklı lakin uzlaşmayı yakalamalıyız.”
“Çalışanlar daha fazla vergi vermek zorunda bırakıldı”
Geçen yıl yapılan düzenlemeyle tüm fiyatlarda minimum fiyat kadar olan kısmın vergi dışı bırakıldığını anımsatan Arslan, bu kıymetli düzenlemeye karşın çalışanların ağır gelir vergisi yükü ile karşı karşıya olduğunu söyledi. Arslan, gelir vergisi dilimlerinin çalışanlar lehine düzenlenmesi istikametindeki taleplerini yineleyerek, şunları kaydetti:
“2002’de bir çalışanın en düşük vergi diliminden bir üst vergi dilimine geçmesi için 15 taban fiyat kadar fiyat alması gerekiyordu. Minimum fiyatlı bir personel, ocak ayıdan aralık ayına kadar rastgele bir vergi dilimine geçmeden çalışmaya devam ediyordu. Artık ise bu çalışan dört taban fiyat kadar fiyatla bir üst vergi dilimine geçiyor. Vergi dilimlerine, taban fiyatın artış oranına paralel oranda artış yapılmaması nedeniyle çalışanlar daha fazla vergi vermek zorunda bırakıldı. Hasebiyle taban fiyatı konuşurken, bunları da konuşmamız gerekiyor. 2018 ile 2022’yi kıyasladığımızda 2018’de sermayenin ulusal gelirden aldığı hisse yüzde 48 iken, 2022’de bu yüzde 52’ye çıktı. 2018’de emeğin sermayeden aldığı hisse yüzde 32 iken bugün yüzde 26’ya düştü.”
“Maç oynanırken kural değiştirmek üzere bir durum”
EYT meselesinin, uzun yıllardır gündeme getirdikleri ve tahlili için uğraş verdikleri hususlar ortasında olduğunu vurgulayan Arslan, EYT meselesinin ortaya çıkmasına neden olan düzenlemenin yasalaşması sürecinde mitinglerle reaksiyonlarını ortaya koyduklarını anımsattı. O devir, “Mezarda emekliğe hayır” sloganlarıyla yaptıkları mitinglerle düzenlemeye karşı çıktıklarını anlatan Arslan, “Bu düzenlemeyle emeklilik şartları geriye hakikat yürütüldü. Maç oynanırken kuralların değiştirmek üzere bir durumdu bu. O periyot IMF ile yapılan görüşmelerde kredi için birinci koşul emeklilikte yaşın yükseltilmesiydi. Burada bu yapıldı” dedi.
“8 Eylül 1999 öncesi işe girenler, emeklilik haklarını kazanmalı”
Arslan, EYT sıkıntısının büsbütün çözülmesi gerektiğine işaret ederek, “8 Eylül 1999 öncesi işe girenler, emeklilik haklarını kazanmalı. O hak onlara verilmeli. Burada yeni bir yaş hududunun yeni problemler doğuracağını düşünüyorum. Bence bütünüyle 8 Eylül 1999 evvelki haklara geri dönülmelidir” diye konuştu.
“Taşeron emekçilerin özlük haklarıyla ilgili meseleler var”
Kamuda 1 milyona yakın taşeron personelin 2017’de yayımlanan 696 KHK ile takıma alındığını anımsatan Arslan, kimi taşeron personellerin ve KİT’lerdeki çalışanların kapsam dışında bırakıldığını belirtti. Hem takıma geçen taşeron emekçilerin hem de takım kapsamı dışında kalanların tahlil bekleyen sıkıntılarının olduğunu vurgulayan Arslan, şu değerlendirmede bulundu:
TIKLAYIN – Minimum fiyat kulisi: Hükümet kanadının 8 bin TL üzerinde bir teklifle masaya oturması bekleniyor