Arap dünyasında bu hafta bilhassa diplomasi alanında baş döndürücü olarak nitelendirilen gelişmeler yaşandı. Moskova’da Suriye’yle ilgili dört ülkenin (Rusya, Türkiye, Suriye, İran) dışişleri bakan yardımcılarının doruğu beklenirken Suriye Cumhurbaşkanı Beşar Esad’ın Moskova ziyareti ve Rusya Devlet Lideri Putin ile görüşmesi tepeyi gölgede bıraktı. Suriye Cumhurbaşkanı Esad pazar günü ise Birleşik Arap Emirlikleri’ni ziyaret etti ve resmi merasimle karşılandı. Bu iki ziyaret, bölge ülkelerinin Suriye ile olağanlaşma konusunda birbirleriyle yarıştıkları biçiminde yorumları beraberinde getirdi.
Geçtiğimiz hafta Ortadoğu dengelerinde bir başka kıymetli dış ziyaret ise, Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun Mısır ziyareti oldu. Öteki yandan Mısır’ın Şarm El Pir kenti Filistin’le ilgili yeni bir güvenlik doruğuna mesken sahipliği yaptı.
Moskova’da yapılan dörtlü tepe ve Esad’ın Putin ile görüşmesi birtakım Arap gazetelerinde Suriye’den çok Türkiye’de 14 Mayıs’ta yapılması planlanan seçimlerle ilgili yorumlarla ön plana çıktı. Birçok yoruma nazaran, Rusya ve İran bir an evvel Erdoğan – Esad görüşmesinin gerçekleşmesini ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın seçim sürecinde mültecilerin geri dönüşü konusunda elini güçlendirmek istiyor. Bu mevzuda dikkat cazibeli olan konu, bu istikametteki yorumların bilhassa İran ve Suriye çizgisine yakın gazetelerde çıkması.
İsrail’in Filistinlilere yönelik devam eden baskınları ve Filistin topraklarında tırmanan tansiyon bu hafta Arap dünyasının bir öteki kıymetli gündem başlığıydı. Bilhassa Cenin kentinde 4 Filistinlinin öldürülmesinden sonra tansiyonun daha da yükseleceği konuşuluyor. İsrail’de devam eden hükümet zıddı protestolar, İsrailli yetkililerin İsrail’in içinde devam eden krize dair telaşlı açıklamaları ve Irak’a yönelik savaşın yıl dönümü, bu hafta Arap gazetelerinde dikkat çeken gündem başlıkları ortasındaydı.
‘MOSKOVA’DAKİ TEPE ERDOĞAN’IN GELECEĞİNİ İLGİLENDİRİYOR’
Moskova’da Rusya ve Suriye devlet liderleri ortasında gerçekleştirilen dorukta en olması gerekip de olmayan kişi Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’dır. Zira bu tepenin sonuçları kendisi ve partisinin iktidarda kalmasında yahut iktidarı kaybetmesinde belirleyici olabilir. Bu yüzden Erdoğan’ın Rusya başkanı Putin’den üçlü dorukla ilgili ve Putin’in arabuluculuğunda kendisiyle Esad ortasında seçimlerden evvel bir görüşmenin olacağını müjdeleyecek bir telefon beklediği ihtimalini uzak görmüyoruz.
Türkiye ve Suriye’nin müttefiki olan Rusya ve İran önümüzdeki seçimlerde Erdoğan ve partisinin kazanmasını istiyor. Hatta Rusya’nın bu teşebbüsleri üzerinden bunun için çalışıyorlar. Çünkü bu durum ABD’nin bölgedeki hâkimiyetini büyük oranda bitirecek ve onlara nazaran ABD ve Batı’nın müttefiki olan Kemal Kılıçdaroğlu’nun liderliğindeki Altılı Masa’nın da önünü kesecek.
Suriyeli bir kaynağın verdiği bilgilere nazaran, Rusya başkanı Putin ve İran Cumhurbaşkanı Reisi, Suriye Cumhurbaşkanıyla Moskova’da yahut Soçi’de Putin’in arabuluculuğunda masaya oturmaya şiddetle karşı çıktı. Zira Erdoğan, Suriye’nin bütün taleplerini ve de bilhassa de kuzeybatı Suriye’den çekilmeyi kabul etti lakin bunun uygulanmasını seçimleri kazandıktan sonraya bırakmak istedi. Suriye’nin karşılığı ise bu bahiste epey netti; ‘o vakit hiçbir mevzuda mutabakattan seçimleri beklememiz gerekiyor’. (Abdulbari Atvan / Rai Al Youm Gazetesi)
‘TÜRKİYE’DEKİ SEÇİMLER MEMLEKETLER ARASI ÇEKİŞMEYE DÖNDÜ’
Rusya ve İran, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 14 Mayıs’ta yapılması planlanan seçimlerde üçüncü cumhurbaşkanlığı devrini kazanma kampanyasını desteklemek için vakte karşı yarışıyor. Rusya ve İran’ın bu aciliyeti çok açık. Bilhassa de Türkiye Suriye ortasındaki görüşmelerin geçtiğimiz Çarşamba günü Moskova’da yapılmasına dair uzlaşma, Kemal Kılıçdaroğlu’nun muhalefetin ortak adayı olacağı ve seçim takvimini açıklamasından sonra geldi.
Aralık’ta Moskova’da yapılan ‘güvenlik’ doruğunun akabinde, bir sonraki tepenin dışişleri bakanları seviyesinde olması bekleniyordu. Lakin İran’ın sürece dahil olması ve bir evvelki tepenin dışında tutulmasıyla alakalı dostça protestosu durumu değiştirdi ve tepenin gerçekleşmesini biraz geciktirdi. Akabinde İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emirabdullahiyan evvel Şam’ı sonra da Ankara’yı ziyaret etti ve böylelikle İran’ın da sürece dahil olduğu açıklandı. Lakin kelam konusu sürecin yavaş ilerlemesinin tek nedeni bu değil. Suriye Cumhurbaşkanı Esad, uzlaşmanın devamı için Türk güçlerinin Suriye’den çekilmesini, İdlib’te ve Türkiye’nin denetimindeki bölgelerdeki terör kümelerine dayanağın kesilmesini kural koştu. Moskova’daki tepede Türk tarafı bu bahisle ilgili gerek seçimler öncesi gerekse de seçimlerden sonrası için rastgele bir yol haritası vaadinde bulunmadı.
Belki de dört ülke yakında yine bir ortaya gelebilir. Lakin sürecin Cumhurbaşkanları Recep Tayyip Erdoğan ve Beşar Esad ortasındaki bir görüşmeye gerçek evrilmesi şu an pek mümkün görünmüyor. Bu görüşme lakin, Türkiye’nin Suriye’nin kuzeyinden çekileceğini açıklaması yahut Rusya ile İran’ın Şam’a bu görüşme için baskı kurmasıyla gerçekleşebilir. Her halükârda Türkiye’deki cumhurbaşkanlığı seçimleri bölgesel ve milletlerarası alanda bir çekişmeye dönüşmüş durumda. Rusya, İran ve Çin Erdoğan’ı desteklerken, ABD ve Batı onun karşısında duruyor. Fakat birçok Arap ve Körfez devleti bu mevzuda gri alanda durmayı tercih ediyor.” (Muhammed Nureddin / Lübnan El Akhbar Gazetesi)
‘CENİN KATLİAMI VE İSRAİL’İN TANSİYONU TIRMANDIRMA POLİTİKASI’
Batı Şeria’daki Cenin kenti ve oradaki Filistin mülteci kamplarına düzenlenen baskında ortalarında biri çocuk olmak üzere 4 Filistinli hayatını kaybetti ve 23 kişi de yaralandı. Bu baskın, İşgalci İsrail güçlerinin sene başından beri aralıksız devam ettirdiği tansiyonu tırmandırma siyasetinin bir modülü olarak geldi. Bu akınlarda şu ana kadar 16’sı çocuk olmak üzere en az 88 kişi hayatını kaybetti.
Cenin’deki son katliam devletin sistematik terörünün bir devamından öteki bir şey değildir. Filistin halkına yönelik farklı silahlar ve farklı biçimlerle yürütülen açık savaşın bir kesimidir yalnızca. Ayrıyeten Siyonist işgalcinin kara siciline yazılacak diğer bir katliamdır.
İşgal altındaki Filistin topraklarındaki her katliamın ahlaki sorumluluğu, İsrail’in katliamlarını durdurma konusunda ikili standart uygulayan ve her alanda başarısız olan milletlerarası hukuktadır. Bu durum, faşist işgal devletini Filistin halkına yönelik katliamlar için daha da cesaretlendirmektedir.
Her gün sistematik bir halde tırmandırılan tansiyon, bölgede olayların patlak vermesine ve şiddet ile kaos sarmalına geri dönülmesine yönelik işgalci tarafın ilgisini bir kere daha göstermektedir. Fakat bu eğilim, gerek İsrail gerekse de milletlerarası barış ve güvenlik açısından da vahim sonuçlar doğuracaktır. (Katar El Şark Gazetesi)
‘İSRAİL UÇURUMA GERÇEK YUVARLANIYOR’
İşgalci devlet tarihinin en dramatik günlerini yaşıyor, kalabalıklar otoyolları kapatıyor, cumhurbaşkanı yakın bir felakete karşı ikazda bulunuyor ve Mecdu’nun göbeğine gibisi görülmemiş bir fedai saldırısı düzenleniyor. Daha evvel görülmemiş bir formda ülke giderek kendini dünyadan izole hissediyor ve hükümet krizin ülkeyi bir öbür uçuruma sürüklemesini engelleyecek formda bitirmekte zorlanıyor.
Her cumartesi akşamı (art arda onuncu Cumartesi oldu) yüz binlerce olmasa da on binlerce İsrailli göstericinin devletin yakın vakitte yıkılacağı konusunda ihtar yapmak için haykırdığını görmek olağan hale geldi. İçerideki olaylar tehlikeli bir formda devam ederken, kriz giderek daha da genişliyor ve İsrailliler ‘in ‘kırmızı çizgi’ olarak gördüğü işgal ordusunu etkiliyor. Çünkü onlarca pilot ve subay, artık askeri misyonlarda yer almayacaklarını açıklamaya başladı. Kriz, üst seviye güvenlik vazifelilerinin, ekonomistlerin ve işadamlarının, devletin kaçınılmaz bir felakete gerçek gittiğine dair ihtarlarına kadar varmış durumda.
Cereyan eden bütün gelişmeler, işgalci devlet içerisinde her geçen gün olayların baş döndürücü bir süratle biriktiğini kuşkuya yer bırakmayacak formda teyit etmektedir. Bu da devletin içinden geçmekte olduğu anayasal, güvenlik, ekonomik ve her şeyden evvel toplumsal krizin ister istemez derinleşmesine yol açacaktır. Artık İsrail’de kardeş savaşının yolda olduğu ve krizin geri dönülmeyecek bir noktaya ulaştığı kanısı hâkim. (Adnan Ebu Amer / Felesteen Gazetesi)
‘IRAK’IN İŞGALİ’NDEN SONRA KİMSE GÜNYÜZÜ GÖRMEDİ’
Yirmi yıl evvel bugün, 19 Mart 2003’te, George W. Bush ve Dick Cheney, Irak’a ve halkına karşı acımasız savaşlarını başlattılar. Aslında bu adımın tesiri yalnızca Irak’la hudutlu kalmamış ve bölgenin bahtını olabildiğince en makus olana yanlışsız gidecek formda değiştirmiştir. ABD, her vakit olduğu üzere, yaptığı şeyin tam tersine işaret eden isimlendirme siyaseti uyarınca, yıkıcı sömürgeci işgaline ‘Irak’a Özgürlük Operasyonu’ ismini verdi. Fakat Irak, özgür olmaya olabildiğince çok uzakta.
Bu savaşın sonucunda bir milyondan fazla Iraklı gerek direkt öldürmeyle gerek sıhhat meselelerinden ötürü gerekse de güvenlik siyasetlerinden kaynaklı hayatını kaybetti. 5 milyondan fazla Iraklı ise dışarıda göçmen durumuna düştü. İç göç bunların dışında tabi.
Irak Savaşı, 2003’ten bu yana bölgenin gidişatının belirlenmesinde büyük bir yol ayrımı niteliğinde oldu. Çünkü Arap dünyasındaki hiçbir vatandaş bu tarihten sonra en ufak bir hayır görmedi. Iraklı kardeşlerimizin büyük bedeller ödedikleri bu tecrübe, Arap beşerinin özgürleşmesinde Amerika Birleşik Devletleri ve müttefiklerine güvenmenin imkânsızlığını gösterdi.” (Alaeddin Ebu Zeyna / Ürdün El Ghad Gazetesi)