Cumhurbaşkanı seçimini ikinci cinste kazanan Recep Tayyip Erdoğan, yeni kabineyi açıkladı.
Erdoğan’ın yeni kabinesinde en çok dikkat çeken isim Mehmet Şimşek oldu.
Şimşek’in Hazine ve Maliye Bakanı olarak atanması ne manaya geliyor? Erdoğan’ın faizleri düşürme siyaseti bundan sonra nasıl şekillenecek? Şimşek’e ne kadar bağımsızlık tanınacak? Şimşek’in birinci açıklamaları ne manaya geliyor?
Şimşek’in iktisadın başına geçmesini ve birinci açıklamalarını yorumlayan iktisat uzmanlarının ortak kanısı “Kemer sıkma siyasetleri geliyor. Çalışanları, emeklileri yeniden parlak bir devir beklemiyor. Emekliye, memura artırım periyodu bitmiş olabilir…” formunda.
‘’BATI SERMAYESİNİN DUYMAK İSTEDİĞİ EZBERE BİR ŞİİR’
Gazete Duvar müellifi Süleyman Karan, Hazine ve Maliye Bakanı olarak atanan Mehmet Şimşek’in birinci açıklamalarını ‘’Herkes kısa vadeli tedbirler ve bir perspektif beklerken, daha çok Batı sermayesinin duymak istediği ezbere bir şiir’’ olarak kıymetlendirdi.
Mehmet Şimşek’in ‘başarısı’ denen şeyin, diğer bir vakit diliminde yaşanmış, ‘konjonktürel kaldıraçlı muvaffakiyet ve günümüzde yaşanan başarısızlıklar silsilesinin birinci adımı’ olduğunun altını çizmek gerektiğini belirten Karan, ‘’O gün dolarlar gökten yağıyordu, başta ve hala bankacılık ve finans kesiminin yapısal meseleleri acı ilaç içilerek belirli oranda çözülmüştü. Ve o periyotta, olumlu global şartlarda bile başımızın belası yapısal problemlerin çabucak hiçbiri çözülmedi’’ dedi.
Şimşek’in dönem teslim törenindeki konuşmasına ‘’Dikkatimi çeken en temel problem, her şeyi ‘orta vade’ye ötelemesi oldu. Makro ekonomik göstergelerden kelam etmeyerek, temenni kapsamında, ‘zordaki şirketin yatırımcı arayan PR’cısı’ söylemi ise konuşmanın ikinci temasıydı. Bu haliyle, bilançosu maskelenmiş, her kalemi sıkıntılı bir şirketi makyajlama retoriği’’ dedi ve şöyle devam etti: ‘’Fiyat istikrarının sağlanması için faiz siyasetlerinin ne olacağını söylemesi gerekli, söylemiyor. Seçim iktisadının mahallî seçimlerin sonuna kadar devam edeceği çok açıkken, bütçe disiplininden de kelam etmiyor. Cari açıktaki makas mevsimsel olarak azalacağı için, sanırım buna güvenerek ihracatın ithalatı karşılama oranındaki yapısal meselelere da değinmiyor’’.
‘BALON İKTİSADI…’
Karan’a nazaran karşılığı olmayan bir öteki soru ise, ‘’Sürdürülebilir yüksek büyümenin nasıl olacağı? Süleyman Karan, bu sorunun cevabının da verilmediğine dikkat çekerek şunları söyledi: ‘’İlk çeyrek bilgilerinde de gördüğümüz üzere büyümenin yapısal çözümlemesi sürdürülebilir değil, balon iktisadının bir karşılığı… İhracat ve endüstrinin büyümedeki hissesi eksi. Bunun da bir karşılığı yok.
Konuşmasında daima orta vadeden kelam ediliyor. Türkiye’nin orta vadesi nedir? Hiç belirli değil. Özetle, Şimşek’in birinci açıklamasından çıkan sonuç; makro göstergeler ve yapısal meseleleriyle çok önemli bir ameliyata muhtaçlığı olan batık bir şirketin roadshow’a çıkmadan evvel PR başıyla hazırlanmış bir basın bülteninin kelama dökülmüş hali. Şayet ki bir para getirecekse, bunun sebebi asla bu konuşma ya da iktisat idaresine inanç değil, bu puslu jeopolitik ortamda, başta Batı olmak üzere, muhtemel her kaynakla yapılacak celep pazarlığı olacaktır. Bunu yapacak olan da aslında Mehmet Şimşek değil, AK Parti Genel Başkanı’dır’’.
’YENİ DEVİRDE KEMER SIKMA SİYASETLERİNE GEÇECEKTİR’
Gazete Duvar muharriri Levent Gürses ise Mehmet Şimşek’in misyon yaptığı devirde sıkı sıkıya devreden IMF siyasetlerini izlediğini hatırlattı: ‘’Eski bir Merrill Lynch ekonomisti olan 2007-2009 ortasında IMF ve Dünya Bankası’nın Türkiye guvernörlüğünü yapan Mehmet Şimşek, 2009-15 ortasında da Maliye Bakanlığını yürüttü. Bu manada her vakit Batılı finans etrafları tarafından desteklenen bir iktisat simasıdır…”
’Yeni devirde de kemer sıkma siyasetlerine geçecektir’’ diyen Gürses, ‘’Kemer sıkma, daha az fiyat artışı, harcamalarda kısıntı, vergi artırımları ile bütçe açığını azaltma siyasetidir. Anlaşılacağı üzere, çalışanları, emeklileri yeniden parlak bir periyot beklemiyor’’ sözlerini kullandı.
Türkiye’nin temel sorunun kaynak zahmeti olduğunu belirten Gürses, Yakın vakitte içeriden ve dışarıdan güçlü kaynak girişi beklenmemekte. Hasılı, Winston Churchill’in başbakanlık vazifesini devralırken söylediğini biraz değiştirirsek, “Ücretlerin erimesi, alım gücünün düşmesi, yeni vergilerden diğer vaat edecek bir şey yoktur…” dedi.
Mehmet Şimşek’in birinci açıklamalarını da kıymetlendiren Gürses, ‘’olumlu bir beklenti olarak birinci demeçler ‘şeffaflık’ vurgusu yapmasına dayanarak, yanlışsız dataların açıklanması olabilir’’ diye konuştu.
‘TEDİRGİNLİK YALNIZCA PİYASADA DEĞİL MEHMET ŞİMŞEK’TE DE VAR’
Ekonomist Emrah Lafçı da Mehmet Şimşek’in vazifeye gelme periyodunu tahlil etmek gerektiğinin altını çizerek şunları söyledi: ‘’3-4 aydır Mehmet Şimşek ikna edilmeye çalışılıyor. Bu kamuoyuna yansıyor. İktidar partisini küçük düşürecek halde bir görüşme yapıldı, basın çağrıldı sonra Mehmet Şimşek’in rastgele bir açıklama yapılmadan art kapıdan çıkıp gittiği geceyi de yaşadık. Martta Mehmet Şimşek iki paylaşım yaptı. ‘İşlerimin yoğunluğu nedeniyle faal siyasette yer almayı düşünmüyorum’’ dedi. Dolayısı ile bakanlık teklif edilmiş kişinin neden bakanlığı reddettiğini düşünmek lazım. Birincisi, bu mevcut durumdaki ekonomik yapının bir enkaz olduğunu gösterir. İkincisi Mehmet Şimşek’in daha evvel yaşanan deneyimler sonucu Erdoğan’ın kendisini rahat bırakmayacağını, icraatlarına karışacağını düşündüğünü gösteriyor olabilir. Dolayısı ile tedirginlik yalnızca piyasada değil Mehmet Şimşek’te var.’’
ZAM DEVRİ BİTMİŞ, VERGİLERDE ARTIŞ DEVRİ BAŞLAMIŞ OLABİLİR
Mehmet Şimşek’in “Kendi periyodunda yapmak istediği lakin yapamadıkları var’’ diyen Emrah Lafçı şöyle devam etti: ‘’Yapamadığı iki şey var, bunlardan bir tanesi yapısal ıslahatlar, başkası bütçe disiplini. Dolayısı ile biz önümüzdeki devirde seçim vaatleri ve sarsıntıyla epeyce açılmış bulunan bütçenin biraz daha istikrarlı gitmesini bekleyebiliriz. Bu da harcamalarda kısıtlama manasına gelir. O denli evvelce olduğu üzere emekli maaşlarına şu kadar artırım, memura bu kadar artırım devri bitmiş üzere olabilir. Vergilerde artış olacaktır. Zira Mehmet Şimşek, ikiz açık dediğimiz dış ticaret açığı ve bütçe açığından çok korkuyor. Türkiye’nin şu anda iki meseleyle da karşı karşıya olduğunu biliyoruz. Dolayısı ile iş çok sıkıntı.
‘KADROLAR DEĞİŞEBİLİR, KAVCIOĞLU’NUN SON GÜNLERİ OLABİLİR’
İlk evvel baştan aşağı takımlar değişebilir. Bunların başında merkez bankası geliyor. Şahap Kavcıoğlu’nun son günlerini olduğunu söyleyebiliriz. BDDK, tahminen SPK geliyor yahut tahminen kamu bankaları. Değerli yerlerde bürokrasiye atamalar gerçekleştirecek. Burada yapmak isteyeceği ve yapabileceği şeyler ortasında bir fark olabilir. Zira herkesin malumu Erdoğan bu kadar gücü konsolide etmişken iktisat ile karar alma yetkisini büsbütün Mehmet Şimşek’e vermesini beklemek saflık olabilir.
Devir teslim merasiminde Mehmet Şimşek’in söylediği üzere rasyonel siyasetlere süratle geri dönülmesi gerekiyor. Bu ne demek, irrasyonel siyasetler uygulanıyor. O vakit demek irrasyonel siyasetler muhakkak bir emel uğruna uygulandı. Tahminen de seçim kazanmak için uygulandı. AKP için işe yaramış fakat Türkiye için işe yaramadığı muhakkak. İşe yaramadığı ortada ki esasen bir kurtarıcı arandı. Onun ismi da Mehmet Şimşek.
’BİR MÜDDET KUTLAMA OLABİLİR, SONRASINDA GERÇEKLERLE YÜZLEŞECEĞİZ’
Önümüzdeki periyotta yabancı yaratımcıyı ikna etmesi için vakit gerekiyor. Her U dönüşünde bizim hareket alanımız giderek kısıtlanıyor. 2020 aralık Berat Albayrak istifası sonrasında 2021 başında bir U dönüşünü gerçekleştirmiştik. Lütfü Elvan ve Naci Ağbal’ın geldiği periyot. O vakit iktidara bir kredi penceresi sunulmuştu. 2 sene sonra birebir uçurumun kenarında tekrardan kurtarıcı olmak birebir yabancı yatırımcıyı ‘3-4 ay sonra başımıza tıpkı şey gelir mi’ sorusu ile baş başa bırakacaktır. Türkiye’nin ekonomik durumun, temel değişkenleri 2020 sonunda daha berbat. Hem seçim iktisadı uygulandığı için hem rezervler harcandığı için. Önümüzdeki devir Mehmet Şimşek ve ehli takımlar geliyor olsa bile yatırımcıyı ikna etmesi kolay olmayacaktır.
Yerel seçimler olduğunu hatırlayacak olursak biraz çalkantılı bir periyot bizi bekliyor. Bir mühlet bir kutlama olabilir lakin sonrasında gerçeklerle tekrar yüzleşeceğiz.”