Eğitim Islahatı Teşebbüsü (ERG), Eğitim İzleme Raporu 2024’ü kamuoyuna duyurdu. Raporda, eğitim siyasetleri “Nitelikli Eğitimi İzlemek için Temel Göstergeler”, “Eğitimde Yönetişim”, “Öğretmenler” ve “Ekonomik Kriz ve Eğitim” olmak üzere dört başlık altında bilgilerle tahlil ediliyor.
2007 yılından bu yana her yıl eğitim alanındaki gelişmeleri izleyerek Eğitim İzleme Raporları’nda pahalandıran ERG, Eğitim İzleme Raporu 2024’ü, 7 Kasım’da Minerva Han’da düzenlenen aktiflikle kamuoyuna sundu. ERG Eğitim Gözlemevi Koordinatörü Burcu Meltem Arık, yaptığı açış konuşmasında bu yılki raporun Türkiye’de eğitim sisteminin karşı karşıya olduğu çoklu krizlerin tesirlerini kapsamlı bir biçimde ele aldığını belirterek “Raporumuzda dataya dayalı tahlillerle eğitim sistemimizin mevcut durumunu ortaya koyuyor ve siyaset teklifleri sunuyoruz. Bilhassa vurgulamak isterim ki, ekonomik krizin eğitim üzerindeki tesirleri giderek derinleşiyor. Eğitimde fırsat eşitsizliği artıyor, dezavantajlı kümelerin nitelikli eğitime erişimi zorlaşıyor. ERG olarak hedefimizin çocukların ve toplumun gelişimi için eğitimde yapısal dönüşüme katkı sağlamak olduğunu bir defa daha vurgulamak isterim” diye konuştu.
Açış konuşmalarının akabinde raporun müelliflerinden Siyaset Analistleri Kayıhan Kesbiç ile Özgenur Korlu, Kıdemli Siyaset Analisti Ekin Gamze Gencer ve Araştırmacı Gülen Naz Terzi rapordan öne çıkan bulguları sundu.
612 BİN 814 ÇOCUK EĞİTİM DIŞINDA
Rapora nazaran, 2023-24 eğitim-öğretim yılında, zarurî eğitim çağında olan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı 612 bin 814 çocuk eğitim dışında. Bu sayı bir evvelki eğitim öğretim yılına nazaran yüzde 38,4 oranında arttı. Bu çocukların yüzde 53,6’sı oğlan, yüzde 46,4’ü ise kız çocuğu. Eğitim dışındaki çocukların çoğunluğunu 15-17 yaş kümesi oluşturduğu için eğitim dışında çocuklara yönelik müdahaleler tasarlanırken bu yaş kümesine odaklanılması gerektiğinin altı çiziliyor. 15-17 yaş kümesinde eğitim dışındaki çocuk oranının en yüksek olduğu vilayetler yüzde 35,6’yla Muş, yüzde 32,4’le Ağrı ve yüzde 28,7’le Gümüşhane. 15-17 yaş kümesinde eğitim dışındaki öğrenci probleminin Orta Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu’da ağırlaştığı görülüyor. Öte yandan, mecburî eğitim çağında olmasına rağmen eğitim dışında olan 612 bin 814 çocuğa, süreksiz muhafaza altındaki Suriyeli ve yabancı çocuklar da eklendiğinde bu sayı 822 bin 174’ü buluyor.
17 YAŞINDAKİ HER ÜÇ KIZ ÇOCUKTAN BİRİ EĞİTİM DIŞINDA
Raporda, okulda olmayan kız çocukların Çocuk Yaşta Erken ve Zorla Evlilik (ÇYEZE) riski altında olduğu hatırlatılarak eğitim dışındaki kız çocukların izlenmesinin değeri vurgulandı. Muş’ta hem 17 hem de 16 yaşındaki her üç kız çocuktan birinin;. Siirt, Bitlis ve Ağrı’da da 17 yaşındaki her üç kız çocuktan biri eğitim dışında olduğu belirtildi. Raporda, nitelikli eğitim hakkının izlenmesinin, yalnızca okullaşma oranlarıyla hudutlu kalmaması gerektiği vurgulanıyor; devamsızlık, sınıf tekrarı ve okul terki göstergelerinin takip edilmesi gerektiğinin altı çiziliyor.
NEET BAYANLARIN ORANI YÜZDE 58,7
Raporda, öğrencilerin temel marifetleri hakkında çıkarım yapmak için Memleketler arası Öğrenci Kıymetlendirme Programı 2022 (PISA) bulgularının yanı sıra lise mezunlarının yükseköğretime ve/ya istihdama iştirak göstergeleri de tahlil ediliyor. Buna nazaran, son iki yılın Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) yerleşme sonuçları incelendiğinde, son sınıf seviyesinde başvuran her üç öğrenciden birinin yerleşebildiği görülüyor. Öte yandan, Türkiye’de 18-24 yaş ortasındaki neredeyse her üç gençten biri ne eğitimde ne istihdamda (NEET). Bu yaş kümesinde, NEET olan bayanların oranı erkeklerin üç katından da fazla: NEET erkeklerin oranı yüzde 15,9 iken bayanların oranı yüzde 58,7. Rapora nazaran bayanların NEET oranlarının yüksekliği, bayanların eğitim sonrası işgücü piyasasına iştiraklerini destekleyecek sistemlerin eksikliğine, toplumsal cinsiyet rollerine dayalı baskılara ve kâfi eğitim imkanlarının sağlanmamasına işaret ediyor.
TÜRKİYE’DE ÖĞRETMENLER MESLEKTE KALMAYI TERCİH EDİYOR
EİR 2024’ün “Öğretmenler” kısmında global öğretmenlik krizi ve Türkiye’de öğretmenlerin durumu, öğretmen politikaları ele alınıyor. Öğretmenlere Ait Global Rapor’a nazaran öğretmen açığının önü alınamazsa, 10 ülkeden sadece dördünde 2030’da tüm çocukların ilkokula gitme ve mezun olma maksadını gerçekleştirebilecek sayıda öğretmen olacak.
Türkiye öğretmen işgücünde azalma sorunu yaşamayan sayılı ülkelerden. İstihdam dataları Türkiye’de öğretmenlerin meslekte kalmayı tercih ettiğine işaret ediyor. Lakin, öğretmen işgücünde azalma yaşanmaması, öğretmen açığı olmadığı anlamına gelmiyor. 2024’te norm takım açığı Türk Eğitim-Sen’e nazaran 91 bin 484, MEB’e göreyse 60 bin.
HANELERİN EĞİTİM HARCAMALARI ORTASINDA UÇURUM VAR
Raporun “Ekonomik Kriz ve Eğitim” kısmında ise eğitim harcamaları, çalışan çocuklar, eğitime karşı isteksizlik ve mesleksel eğitim bedellendiriliyor. Türkiye’de eğitim harcamalarının kıymetli bir kısmı kamu kaynakları tarafından finanse edilse de, eğitim harcamalarının yüzde 15’ini hanehalkları yapıyor. Türkiye hanehalkı harcamalarında OECD ülkeleri ortasında Kolombiya ve Şili’nin akabinde, Macaristan’la birlikte üçüncü sırada. Hanelerin eğitim harcamaları ortasında ise uçurum var. En düşük yüzde 20’lik gelir bölümünde yer alanlar tüm hanehalkı eğitim harcamalarının sırf yüzde 1,5’ini gerçekleştirirken orta sınıf olarak isimlendirilen ve üçüncü yüzde 20’lik kesimde yer alan haneler tüm harcamaların yüzde 11,3’ünü, en üst yüzde 20’lik dilimde yer alan haneler ise tüm eğitim harcamalarının yüzde 63,1’ini yapıyor.
EĞİTİMİNDEN AYRILAN ÖĞRENCİ SAYISI HER GEÇEN YIL ARTIYOR
Öte yandan rapora nazaran, gerek ortaöğretim gerekse üniversite eğitiminden ayrılan öğrenci sayısı her geçen yıl artıyor. Eğitime karşı isteksizlik, eğitim için gerekli masraflarda görülen artış ve eğitimin sağlayabileceği kazanımlarda yaşanan düşüş, bu artışın gerisindeki kıymetli nedenler olarak dikkat çekiyor.
Raporda, göstergelerle ve tahlillerle eğitimde son bir yılda yaşananlar aktarılırken, bu bilgilerin meskenlere, sınıflara, okullara nasıl yansıdığına da yer veriliyor. Eğitimin iki kıymetli gündem hususu olan ekonomik krizin ebeveynlerin eğitim harcamalarına tesirleri, bir velinin tecrübesiyle önsözde, mesleksel eğitim merkezlerindeki (MESEM) öğrencilerin tecrübeleri de gençlerin transferleriyle sonsözde yer alıyor.
RAPORUN TAMAMI
(HABER MERKEZİ)